RITCS-alumna Katoo De Langhe wint NTR-podcastprijs 2024

Mila: Dag Katoo! Het was best moeilijk om je te bereiken. Als ik het goed begrijp, werk je momenteel in een gevangenis en heb je weinig toegang tot internet of bereik. Wat doe je daar precies?

Katoo: Ja, het zijn echt drukke maanden. Ik werk mee aan een project van het RITCS in een gevangenis. We maken daar radio met de gedetineerden. Normaal doet Hadewijch Vanhaverbeke dat, maar ik vervang haar omdat ze met ouderschapsverlof is. Tot midden oktober ben ik een paar keer per week in de gevangenis, zonder contact met de buitenwereld. Daarnaast werk ik nog aan andere projecten, zoals een museumopdracht en een podcast voor De Tijdloze. Dat doe ik allemaal als zelfstandige.

Mila: Ben je meteen na je afstuderen als zelfstandige begonnen?

Katoo: Ik ben op 1 oktober 2023 gestart. Dat is nu ongeveer een jaar geleden, en ik ben er meteen volop ingedoken.

Mila: We zijn hier ook om te praten over de NTR-podcastprijs die je begin september won. Hoe en waar vond die uitreiking plaats, hoe zag je dag er toen uit?

Katoo: Dat was in Hilversum, bij het Mediapark, in de gebouwen van de NPO. De ceremonie zelf vond plaats in een klein zaaltje, waar er verschillende speeches waren over het Nederlandstalig audiolandschap en hun luisterplatform. Alles ging vrij snel. De juryvoorzitter sprak, en daarna werden wij, de drie genomineerden, naar voren geroepen. Zeer efficiënt en vlot daar in Nederland. Binnen twee uur stond ik weer buiten. En natuurlijk was er achteraf een borrel, compleet met bitterballen. Op z'n Hollands.

Mila: Waren er nog Belgen genomineerd?

Katoo: Ja, ik deelde de eerste plaats met Winter De Cock. Zij studeert Drama in Antwerpen. In totaal waren we met drie Belgen genomineerd op negen, dus we waren toch goed vertegenwoordigd.

Mila: Denk je dat de inhoud van je werk een rol speelde in je nominatie of overwinning? Het onderwerp ligt onze Noorderburen wel nauw aan het hart.

Katoo: De eerste zin van het juryverslag was: "Toen de jury las waar dit verhaal over ging, was ze bang niets nieuws te leren over de Watersnoodramp, maar na te hebben geluisterd is ze vol lof over dit verhaal dat als een film klinkt." Ik had mijn documentaire bijna niet ingediend. Ik dacht dat die Nederlanders er al genoeg over gehoord hadden, zeker omdat het ook net 70 jaar geleden was. Ik twijfelde wat ik nog kon toevoegen, maar blijkbaar kon ik het toch in een nieuw daglicht plaatsen, en dat werd mijn voordeel.

Mila: Je belicht inderdaad nieuwe invalshoeken van een verhaal van 70 jaar oud. Waar komt je interesse voor de Watersnoodramp vandaan?

Katoo: Ik maak graag werk over hoe verlies je leven beïnvloedt. Mensen denken vaak dat ze voorzichtig moeten zijn met onderwerpen zoals verlies, bijvoorbeeld bij een verkeersongeluk. Maar ik wil de persoon achter dat verlies tonen, en soms ook de positieve verandering. Mijn specifieke interesse in de Watersnoodramp ontstond toevallig. We waren op zeiltocht voor de huwelijksverjaardag van mijn ouders, maar door het slechte weer belandden we in het Watersnoodmuseum. Ik wist er bijna niets van, maar vertrok met een hele hoop vragen. En audio en water zijn een fascinerende combinatie.

Mila: Dat klopt. In je documentaire stel je de vraag: "Hoe lang duurt een ramp?" Dat lijkt me allesbehalve een lineair proces. Is zoiets ooit echt voorbij?

Katoo: Daar is geen eenduidig antwoord op. Iedereen ervaart het anders, en dat zag ik ook bij de mensen die ik interviewde. Ze hadden nog oude fotoalbums die ze me lieten zien. Wil dat zeggen dat ze elke dag verdrietig zijn? Nee, maar het toont wel hoe trauma een leven kan blijven beïnvloeden. Iedereen gaat er op zijn eigen manier mee om, en eigenlijk eindigt dat nooit echt.

Mila: Je personages waren nog jong in 1953, sommigen zelfs kinderen. Het is inmiddels 71 jaar geleden. Hoe was het om met oudere mensen te werken, en dan ook nog op afstand in Nederland?

Katoo: De laatste en oudste persoon die ik interviewde, Veronica, is 93. Ze was 22 tijdens de ramp en denkt nog steeds aan die gebeurtenis als ze het toilet doorspoelt. Ik ging regelmatig een weekend naar Nederland. Sommige plekken lagen in de buurt van Rotterdam, dus dat kon ik als uitvalsbasis gebruiken. Maar andere locaties waren veel moeilijker te bereiken. Ik heb geen rijbewijs en dacht dat ik met het openbaar vervoer wel zou geraken, maar dat bleek toch lastig. Uiteindelijk hebben mijn ouders me vaak moeten brengen. Ze dachten dan in een café te kunnen wachten, maar in die kleine dorpen was er soms niet eens eentje. Via het Watersnoodmuseum en veel onderzoek ben ik begonnen met mensen te contacteren. Ouderen vind je niet op social media of in steden, dus je moet echt graven. Ik heb veel artikelen gelezen, bibliotheken bezocht en boeken doorgenomen. Zo kon ik de verhalen stukje bij beetje samenstellen.

Mila: Je hebt Radio gestudeerd. Hoe ben je in audiodocumentaires terechtgekomen? Wist je al vanaf het begin dat je die richting uit wilde?

Katoo: Ik had al Journalistiek gestudeerd en speelde met het idee om audiomaker te worden toen ik aan het RITCS begon. In mijn hoofd wist ik al een beetje hoe dat eruit moest zien. Maar bij Radio leer je veel meer dan alleen audiodocumentaires. We kregen ook audiofictie, audiokunst en live audio, waardoor ik creatiever leerde denken over documentaires. De lessen in fictie hebben me evenveel geholpen als die in documentaire, omdat ze je blik verruimen. Het is belangrijk om je werk leuk te vinden en er nieuwe dingen in te ontdekken. Ik begon ritmische stukken te gebruiken in mijn podcasts, iets waar ik eerst nooit aan had gedacht. De keuze van je promotor is ook cruciaal. Bij mij was dat gastdocent Lucas Derycke. Hij was iemand die ik snel kon bellen met vragen, maar die me ook uit mijn comfortzone haalde. Mensen op het juiste moment de juiste tips geven, is echt een kunst.

Mila: Dat klinkt als een geweldige samenwerking! Bedankt voor het gesprek, Katoo, en nogmaals proficiat met je overwinning.

"Toen de jury las waar dit verhaal over ging, was ze bang niets nieuws te leren over de Watersnoodramp, maar na te hebben geluisterd is ze vol lof over dit verhaal dat als een film klinkt. De maker heeft mooie verhalen gevonden die ze op een ingenieuze, integere manier overbrengt. Alle drie de personages hebben een eigen sfeer en toon (de stilte van de eerste man, de hectiek van de tweede en de tragiek van de derde geïnterviewde), wat de maker knap en zorgvuldig heeft gemonteerd. Ook prijst de jury de maker voor haar keuze langzaam te beginnen – het getuigt van lef om veel ruimte te nemen voor zo’n verhaal. Al met al een zeer sterk geheel."

- Juryrapport NTR-podcastprijs 2024 over 'van voor het water'

'van voor het water' is gratis te beluisteren op Sweet Spot, de podcast van opleiding Radio van het RITCS School of Arts, op Spotify en Apple Podcasts.

Tekst: Mila Van Hende
Beeld: Katoo De Langhe